Jednym z najważniejszy rejonów zainteresowanie Rosyjskiej myśli geostrategicznej jest kierunek na Morze Czarne i Cieśniny Tureckie. Obejmuje on jednak nie tylko te rejony, należy do niego włączyć również: Bałkany, Bliski Wschód, Morze Śródziemne i Północna Afryka.
Wczesne lata rządów Putina
Początek ery Putina to próba odzyskania wpływów w tym rejonie. Było to o tyle łatwiejsze, iż Rosja jeszcze za czasów ZSRR była jednym z głównych eksporterów broni do Libii, Syrii czy Iraku, zabiegi Rosyjskiej dyplomacji okazały się w wielu przypadkach skuteczne.
Początki ofensywy politycznej
Za początek odzyskiwania wpływów przyjmuje się lata 2005-2007 gdy prezydent Putin odwiedził: Egipt, Izrael, Arabię Saudyjską, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Jordanię, Katar, Turcję i Iran. Wizyty te miały na celu nawiązanie współpracy w strategicznych dla Rosji sektorach tj: paliwowym, energetycznym, eksportu broni i uzbrojenia, oraz w kolejowych inwestycjach infrastrukturalnych.
W 2008r, podpisany został w Libii kontrakt zbrojeniowy o wartości 10 mld dolarów. W Egipcie po obaleniu rządów Bractwa Muzułmańskiego i wycofaniu wsparcia przez Waszyngton dla prezydenta Al Sisiego, Putin przystąpił do natychmiastowej ofensywy. Zaoferował własne dostawy broni i uzbrojenia.
Doprowadziło to do sytuacji gdy w 2015r 37% rosyjskiego eksportu broni i uzbrojenia znajdowało nabywców w krajach arabskich Bliskiego Wschodu.
Soft Power w wykonaniu putina
Tradycyjnie za umowami zbrojeniowym szły wpływy polityczne, oraz ofensywa z zakresu soft power, co przejawiało się stwierdzeniem przez Putina, iż Rosja jest krajem islamskim. Złożeniem przez Moskwę wniosku o przyjęcie Rosji do bloku państw muzułmańskich. Przyznaniem jej w 2005r., statusu obserwatora przy Bloku Państw Arabskich.
Głębokie zainteresowanie Rosji tym rejonem było powodem zaangażowania się Moskwy w konflikt syryjski. Dzięki temu prezydent Baszszar al Asad który był postrzegany jako sojusznik szyickiego Iranu, uniknął politycznej izolacji i groźby interwencji zbrojnej pod kierunkiem Stanów Zjednoczonych.
polityka morska federacji rosyjskiej
W 2007 roku Rosja przystąpiła również do ofensywy w basenie Morza Czarnego, wtedy to admirał Władymir Masorin w siedzibie Floty Czarnomorskiej oświadczył, że „strefa operacyjna floty rozciąga się na Morze Czarne i Morze Śródziemne, obejmując trasy żeglugowe do Oceanu Atlantyckiego. Obszar ten jest skrzyżowaniem szlaków między Europą, Azję i Afryką i musimy przywrócić tam stałą obecność naszej floty”.
basen Morza czarnego
Zajęcie Krymu w znacznym stopni ułatwiło to. Dlatego rosjanie rozbudowują porty podwójnego przeznaczenia w Sewastopolu oraz port w Nowosybirsku. Rozlokowanie w tym rejonie systemów BAL, Bastion P, pozwala na szachowanie delty Dunaju, portów w Konstancy oraz Warmoe, blokowanie kontaktów z Zakaukaziem i Ukrainą.
Podobną rolę odgrywa obecność Rosyjska w Naddniestrzu. Dla zwiększenia swego znaczenia Rosjanie wykorzystują sieć połączeń połączeń energetycznych. Oraz politykę z zakresu soft power nakierowanych na Mołdawię, Serbię, Rumunię oraz Bułgarię.
I jeśli wpływy FR w Rumunii są słabe, o tyle już w Bułgarii, znacznie większe. A to za sprawą inwestycji ekonomicznych z zakresu energetyki, bankowości i nieruchomości. Polityka którą prowadzi Moskwa na Morzu Czarnym zmierza do wypchnięcia wpływów NATO. Czego najlepszym przykładem jest próba ostrzelania brytyjskiego niszczyciela „HMS Defender” podczas manewrów „Sea Breeze”.
Zaostrzenie kursu wobec Europy i NATO nie było by możliwe bez pewnej ideologicznej legitymacji i zmian w świadomości Rosjan. Przy czym nie mówię tutaj o skali poparcia dla polityki. Ale o jej aspekcie tożsamościowym. Punktem zwrotnym wydaje się tutaj aneksja Krymu.
W 2017r., na łamach „Rossija w Globalnoj Politikie” ukazał się artykuł. będący niejako programem rozwoju Rosji „po Krymie”. Stwierdzono w nim, iż Rosja odstąpiła od projektu europocentryczności postrzegania świata. Sama Europa przestała odgrywać kluczową rolę w myśleniu o przyszłości Rosji. Właśnie od Krymu, możemy obserwować zajmowanie co raz bardziej eurosceptycznego kursu, i odgradzanie się Rosji od tożsamościowej wspólnoty z Europą.
wschodnia część morza śródziemnego
W bliskiej perspektywie celem Rosji jest wypchnięcie wpływów NATO z Morza Czarnego. Jednak na Morzu Śródziemnym ich aspiracje są na razie mniejsze. Chcą ograniczenia wpływów USA we wschodniej części Morza Śródziemnego.
zaczęło się od Cypru?
W 2015r pomiędzy Federacją Rosyjską a Cyprem zostało podpisane porozumienie rządowe, które pozwala na korzystanie przez flotę Federacji Rosyjskiej z cypryjskich portów, oraz lotniska Paphos.
Ruch ten postrzegany jako restrukturyzacja cypryjskiego zadłużenia pozwala na rozszerzanie wpływów Rosjan w tym rejonie, uzyskanie wpływów w Turcji, Grecji kontrolowane Kanału Sueskiego. W 2018r Rosjanie stanowczo sprzeciwili się powstaniu baz USA na Cyprze.
czas na syrię
W rejonie chcą współpracować z Grecją przy wydobyciu gazu oraz ropy w nowodkrytych złożach na dnie Morza Śródziemnego. Rozbudowują też Syryjski port Tartus, gdzie posiadają prawo do użytkowania bazy przez 49 lat z możliwością przedłużenia o kolejne 25 lat.
W port zainwestowano 500 mln dolarów, może pomieścić 11 okrętów wojennych. 80% kadry dowódczej armii Federacji Rosyjskiej uczestniczyło w konflikcie syryjskim. W tym również kadra która szkoli oficerów w szkołach wojskowych. W Syrii ćwiczone są rosyjskie systemy rozpoznawczo – uderzeniowe oraz systemy kontroli i zarządzania polem walki.
U wybrzeży Syrii operują okręty podwodne klasy Kilo o konwencjonalnym napędzie. Drugim ważnym portem jest port Latakia, gdzie jednak w większości obsługiwany jest ruch komercyjny. Rosjanie testują także funkcjonowanie łańcucha dostaw tworząc tzw. „ekspres syryjski”. Z Noworosyjska i Sewastopolu do Tartusu. Warto zaznaczyć, iż koszt zaangażowania Rosji w Donbasie i Syrii to około 1,5 % budżetu tego państwa.
polityka energetyczna putina
Federacja Rosyjska jest zainteresowana utrzymaniem dominującej pozycji dostawcy surowców energetycznych do UE. Wynosi on od 35 do 40% całego importu na ten surowiec UE. Chce także dostarczać gaz na kierunku śródziemnomorskim za pomocą gazociągu Turkish Stream. Którego pierwsza nitka doprowadza gaz do Turcji a druga na Bałkany.
Aby zwiększyć swoje wpływy w rejonie Rosnieft uzyskał 30% udziałów w egipskim złożu gazu Zohr. Rosyjskie spółki zdobyły też koncesje na wydobycie gazu na terenie Libii i Syrii. Rosjanie chcą uczestniczyć w negocjacjach dotyczących delimitacji granic pomiędzy Libanem a Syrią czy Libanem a Izraelem.
W rejonie wspierany jest nieuznawany przez ONZ libański generał Chalif Haftar. Co jednak konfliktuję Rosję z Turcją która popiera libijskiego premiera Fajiza as Saradża. Rosjanie poprzez wzmocnienie swojej roli we wschodniej części Morza Śródziemnego i państw rejonu nie tylko starają się wypchnąć USA ale starają się uzyskać większy wpływ na Państwa UE tj. Włochy i Francję. Dlatego celem UE powinno być dalsze wspierania takich inicjatyw energetycznych jak, gazociągu z Izraela – EastMed oraz z Azerbejdżanu – Południowego Korytarza Gazowego (PKG).
Oba pomysły są wspierane przez USA i Unię Europejską, m.in. w ramach Wschodniośródziemnomorskiego Forum Gazowego zrzeszającego Cypr, Egipt, Grecję, Izrael, Jordanię, Włochy oraz Autonomię Palestyńską.
Izrael
W 2019r premier Izraela Beniamin Netanjahu przybył z wizytą do Moskwy. Wzbudziło to ogromne zainteresowanie, bo spotykanie odbyło się na 5 dni przed wyborami w Izraelu. Czego szukał Beniamin Netanjahu?
Obserwatorzy byli zgodni, że mogło to spotkanie dotyczyć spraw bezpieczeństwa a konkretnie podpisania dwustronnego traktatu, który opierał się na ustnych porozumieniach z 2015r. Tj od czasu rosyjskiej interwencji w Syrii. Ówczesny minister obrony Izraela Mosze Ja`alon wynegocjował z Moskwą porozumienie odnośnie wzajemnej komunikacji i deeskalacji.
Co w praktyce oznaczało iż Rosjanie przymykali oko na Izraelskie F35 naruszające przestrzeń powietrzną Syrii. Których celem były bojówki proirańskiego Hezbollahu czy walczący po stronie Asada ekspedycyjne oddziały irańskich Strażników Rewolucji. Dodatkowo planowano przenosiny irańskich sił działających w Syrii bliżej Aleppo, czyli bliżej rosyjskich systemów co znacznie utrudniło by pracę Izraelskich Sił Lotniczych.
Ta kwestia jest bardzo ważna. Okazuje się bowiem, iż Rosjanie w rejonie Bliskiego Wschodu rozmawiają z każdym, osiągnęli rolę swoistego balancera. I choć nie mają wszędzie wpływów, to jednak stanowią istotny czynnik, z którym należy się liczyć przy każdych rozmowach. Czemu jednak Rosjanie wkładają tak duży wysiłek w uzyskanie mocnej pozycji w tym rejonie?
bliski wschód zablokuje rozwój chin?
Jest on oczywiście ważny, zasobny w minerały, to miejsce które łączy trzy kontynenty. Jednak wydaje się, że dla Federacji Rosyjskiej kluczowym elementem w tej układance są Chiny.
Właściwie zablokowanie ekspansji Chin na południowym kierunku, blokowanie budowy sieci państw okrążających Indie. Rosjanie chce to zrobić poprzez zbudowanie na osi północ – południe sieci przyjaznych państw. Wielu analityków uważa, że dla Rosji priorytetowym kierunkiem działań jest kierunek zachodni na UE lub południowo wschodni na Chiny.
Moim zdaniem jest to błędne założenie. Wydaje się iż z racji sił i środków zaangażowanych w prowadzenie przez Moskwę polityki w tamtym rejonie ma ona dla niej pierwszorzędne znaczenie. W perspektywie do 2035r, nie należy spodziewać się redukcji sił rosyjskich na bliskim wschodzie. Zajęcie Afganistanu przez Talibów, wycofanie się sił Oceanu Światowego z głębi kontynentu na wybrzeża, jest symbolem kształtowania się nowego porządku.
A co na to Unia Europejska?